ინსულინი, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ჰორმონი

ინსულინი არის ჰორმონი, რომელსაც პანკრეასი ქმნის. იგი აუცილებელია, რათა თქვენს სხეულმა შეძლოს შაქრის ენერგიად გარდაქმნა.

თუ პანკრეასი არ გამოიმუშავებს საკმარის ინსულინს ან სხეული არ იყენებს ინსულინს სწორად, ეს იწვევს სისხლში შაქრის მაღალ დონეს (ჰიპერგლიკემია). რის შემდეგაც ჩნდება დიაბეტი.

ინსულინს გადააქვს გლუკოზა სისხლის მეშვეობით სხეულის უჯრედებში. გლუკოზას ძირითადი წყარო საკვებია. ასერომ გლუკოზა არის თქვენი სხეულის მთავარი და სასურველი ენერგიის წყარო.

საკმარისი ინსულინის გარეშე გლუკოზა ვერ მოხვდება უჯრედებში და ამის ნაცვლად დაგროვებას იწყებს სისხლში.

ეს იწვევს სისხლში შაქრის და დიაბეტის მატებას. ინსულინის ნაკლებობა ხანგრძლივი დროის განმავლობაში იწვევს სიცოცხლისთვის საშიშ გართულებას, რომელსაც ეწოდება დიაბეტთან დაკავშირებული კეტოაციდოზი (DKA).

ინსულინი ამცირებს სისხლში შაქრის დონეს. გლუკაგონი (სხვა ჰორმონი) ბუნებრივად ზრდის მას. სხეული იყენებს ამ ორ ჰორმონს სისხლში შაქრის დონის დასაბალანსებლად, რათა ის ჯანმრთელ დიაპაზონში შეინარჩუნოს.

დიაბეტის შემთხვევაში, ინსულინის ზედმეტმა რაოდენობამ შეიძლება გამოიწვიოს სისხლში შაქრის დაქვეითება (ჰიპოგლიკემია). ამ შემთხვევაში შეიძლება საჭირო გახდეს შაქრის მოხმარება, სისხლში შაქრის დონის ასამაღლებლად.

სად იწარმოება ინსულინი?

პანკრეასი აწარმოებს ინსულინს. უფრო კონკრეტულად, პანკრეასის ლანგერჰანსის კუნძულებზე ბეტა უჯრედები წარმოქმნიან ჰორმონს. ეს არის პანკრეასის ენდოკრინული ფუნქცია, ანუ ის ათავისუფლებს ინსულინს პირდაპირ თქვენს სისხლში.

პანკრეასს ასევე აქვს ეგზოკრინული ფუნქცია - ის ათავისუფლებს ფერმენტებს გარკვეულ სადინარებში, რათა დაეხმაროს საჭმლის მონელებას.

რა პირობები მოიცავს ინსულინთან დაკავშირებულ პრობლემებს?

შაქრიანი დიაბეტი და ინსულინის ნაკლებობა

შაქრიანი დიაბეტი გამოწვეულია ფუნქციური ინსულინის ნაკლებობით, რაც იწვევს სისხლში შაქრის მატებას.

პანკრეასის დაზიანება იწვევს დიაბეტის გარკვეულ ტიპებს, როგორიცაა:

ტიპი 1 დიაბეტი: ეს არის აუტოიმუნური მდგომარეობა, რომლის დროსაც  იმუნური სისტემა თავს ესხმის პანკრეასის ინსულინის წარმომქმნელ უჯრედებს. ეს საბოლოოდ იწვევს ბუნებრივი ინსულინის სრულ ნაკლებობას.

ტიპი 3c დიაბეტი (მეორადი ან პანკრეატოგენური დიაბეტი): ეს მდგომარეობა ვითარდება, როდესაც პანკრეასი განიცდის დაზიანებას, რაც გავლენას ახდენს ინსულინის გამომუშავებაზე. მდგომარეობებმა, როგორიცაა ქრონიკული პანკრეატიტი და კისტოზური ფიბროზი, შეიძლება გამოიწვიოს პანკრეასის დაზიანება, რაც იწვევს დიაბეტს. პანკრეასის მოცილება (პანკრეატექტომია) ასევე იწვევს 3c ტიპის დიაბეტს.

ინსულინის წინააღმდეგობა დიაბეტის კიდევ ერთი მთავარი მიზეზია. ეს ხდება მაშინ, როდესაც კუნთების, ცხიმისა და ღვიძლის უჯრედები არ რეაგირებენ ისე, როგორც საჭიროა ინსულინზე. ინსულინის წინააღმდეგობამ შეიძლება გამოიწვიოს ისეთი პრობლემები, როგორიცაა:

პრედიაბეტი: ხდება მაშინ, როდესაც სისხლში მომატებულია შაქრის დონე, მაგრამ ის არ არის საკმარისად მაღალი, რომ ჩაითვალოს ტიპი 2 დიაბეტი. ინსულინის წინააღმდეგობა არის მთავარი მიზეზი.

ტიპი 2 დიაბეტი: ეს ხდება მაშინ, როდესაც ინსულინის რეზისტენტობა ძალიან ძლიერია პანკრეასის დასაძლევად, რაც იწვევს სისხლში შაქრის მატებას.

გესტაციური დიაბეტი: ეს შეიძლება განვითარდეს ორსულობის დროს. მკვლევარები თვლიან, რომ პლაცენტა ათავისუფლებს ჰორმონებს, რომლებიც იწვევენ ინსულინის წინააღმდეგობას. თუ თქვენი პანკრეასი ვერ გადალახავს ამ წინააღმდეგობას, ეს იწვევს გესტაციურ დიაბეტს. ის ჩვეულებრივ ქრება ბავშვის გაჩენის შემდეგ.

არსებობს იშვიათი სახის სიმსივნე, რომელსაც ეწოდება ინსულინომა. ამ დროს ორგანიზმი აიძულებს პანკრეასს ჭარბი ინსულინის გამომუშავებას. ეს იწვევს სისხლში შაქრის ხშირი და ზოგჯერ მძიმე დაქვეითებას. ინსულინომათა უმეტესობა განკურნებადია ოპერაციით.