კორტიზოლი, მეტი ვიდრე სტრესის ჰორმონი

კორტიზოლი ფართოდ ცნობილია, როგორც "სტრესის ჰორმონი". თუმცა, მას აქვს მრავალი მნიშვნელოვანი ეფექტი და ფუნქცია მთელს სხეულში, გარდა სხეულის სტრესის რეაქციის რეგულირებისა.

მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ბიოლოგიურად, არსებობს მრავალი სხვადასხვა სახის სტრესი.

სხეულის თითქმის ყველა ქსოვილს აქვს გლუკოკორტიკოიდული რეცეპტორები. ამის გამო, კორტიზოლს შეუძლია გავლენა მოახდინოს სხეულის თითქმის ყველა ორგანოს სისტემაზე, მათ შორის:

ნერვული სისტემა.

იმუნური სისტემა.

გულ-სისხლძარღვთა სისტემა.

სასუნთქი სისტემა.

რეპროდუქციული სისტემები (ქალი და მამაკაცი).

კუნთოვანი სისტემა.

შიდა სისტემა (კანი, თმა, ფრჩხილები, ჯირკვლები და ნერვები).

უფრო კონკრეტულად, კორტიზოლი მოქმედებს თქვენს სხეულზე შემდეგი გზებით:

როგორ აკონტროლებს სხეული კორტიზოლის დონეს?

სხეულს აქვს კორტიზოლის დონის რეგულირების დახვეწილი სისტემა.

ტვინში არსებობს მცირე უბანი რომელსაც ჰიპოთალამუსი ეწოდება, იგი მონაწილეობს ჰორმონალურ რეგულაციაში. გარდა ამისა, არსებობს ჰიპოფიზის ჯირკვალი, რომელიც მდებარეობს ტვინის ქვემოთ.

ჰიპოფიზი არეგულირებს კორტიზოლის გამომუშავებას თირკმელზედა ჯირკვლებში. როდესაც სისხლში კორტიზოლის დონე ეცემა, ჰიპოთალამუსი გამოყოფს კორტიკოტროპინის გამომყოფ ჰორმონს (CRH), რომელიც მიმართავს თქვენს ჰიპოფიზის ჯირკვალს ადრენოკორტიკოტროპული ჰორმონის (ACTH) გამომუშავებისკენ. შემდეგ ACTH ასტიმულირებს თქვენს თირკმელზედა ჯირკვლებს კორტიზოლის გამომუშავებისა და გამოთავისუფლების მიზნით.

იმისათვის, რომ თქვენს ორგანიზმში გქონდეთ კორტიზოლის ოპტიმალური დონე, თქვენმა ჰიპოთალამუსმა, ჰიპოფიზის ჯირკვალმა და თირკმელზედა ჯირკვლებმა უნდა იმოქმედონ გამართულად. თუ ორგანიზმს არ გააჩნია კორტიზოლის აუცილებელი დონე, შეიძლება ადამიანს ზემოთ ჩამოთვლილ ორგანული სისტემის მუშაობის პრობლემები განუვითარდეს.

ჯანდაცვის პროვაიდერებს შეუძლიათ გაზომონ კორტიზოლის დონე სისხლის, შარდის ან ნერწყვის ტესტების მეშვეობით. ისინი განსაზღვრავენ, რომელი ტესტია საუკეთესო თქვენი სიმპტომების მიხედვით.

როგორია კორტიზოლის ნორმალური დონე?

სისხლში, შარდსა და ნერწყვში კორტიზოლის დონე ჩვეულებრივ პიკს აღწევს დილით ადრე, შემდეგ მცირდება მთელი დღის განმავლობაში და ყველაზე დაბალ დონეს აღწევს შუაღამისას. ეს ნიმუში შეიძლება შეიცვალოს, თუ მუშაობთ ღამის ცვლაში და იძინებთ დღის სხვადასხვა დროს.

ტესტების უმეტესობისთვის, რომლებიც ზომავს კორტიზოლის დონეს სისხლში, ნორმალური დიაპაზონებია:

დილის 6 საათიდან დილის 8 საათამდე: 10-დან 20 მიკროგრამამდე დეცილიტრზე (მკგ/დლ).

დაახლოებით 16 საათზე: 3-დან 10 მკგ/დლ-მდე.

თუ გჭირდებათ კორტიზოლის დონის ტესტის ჩატარება, მიმართეთ ჯანდაცვის პროვაიდერს, რომელიც განმარტავს თქვენს შედეგებს და შეგატყობინებთ, გჭირდებათ თუ არა შემდგომი ტესტირების ჩატარება.

რა იწვევს კორტიზოლის მაღალ დონეს?

კორტიზოლის არანორმალურად მაღალ დონეს ჰიპერკორტიზოლიზმი ეწოდება, რომელსაც ძირითადად იწვევს კორტიკოსტეროიდული მედიკამენტების მიღება.

თირკმელზედა ჯირკვლის სიმსივნეები ან თირკმელზედა ჯირკვლის ქსოვილის გადაჭარბებული ზრდა (ჰიპერპლაზია), რაც იწვევს კორტიზოლის ჭარბ წარმოებას.

რა სიმპტომები ახასიათებს კორტიზოლის მაღალ დონეს?

წონაში მატება, განსაკუთრებით სახის და მუცლის არეში.

ფართო, მეწამული სტრიები მუცელზე

კუნთების სისუსტე მკლავებსა და ბარძაყებში.

სისხლში შაქრის მაღალი დონე.

მაღალი არტერიული წნევა (ჰიპერტენზია).

სუსტი ძვლები (ოსტეოპოროზი) და მოტეხილობები.