კრეატინი და კოფეინი
დღევანდელ სტატიაში განვიხილავთ კრეატინისა და კოფეინის ერთდროულად გამოყენების დადებით და უარყოფით მხარეებს. მაგრამ სანამ ამას შევეხებით, ჯერ ვისაუბროთ თუ რა სხვაობაა კრეატინის ბუნებრივ ენერგეტიკულ სარგებელსა და კოფეინის მასტიმულირებელ ეფექტებს შორის.
კრეატინი და კოფეინის მიმოხილვა
კრეატინ მონოჰიდრატი, ერთ-ერთი ყველაზე კარგად გამოკვლეული საკვებ დანამატია, ხოლო კოფეინი არის პოპულარული ნივთიერება, რომელსაც სპორტსმენები იყენებენ ენერგიის დონის აღსამაღლებლად. ორივეს პროდუქტს აქვს ინდივიდუალური სპეციფიკური მახასიათებლები, რაც მათ საშუალებას აძლევს იყოს ეფექტური ვარჯიშის დროს ენერგიისა და სიმძლავრის ზრდის კუთხით.
როგორ მუშაობს კრეატინი სხეულში?
კრეატინი არის ნაერთი, რომელიც ბუნებრივად არის წარმოდგენილი ბევრ საკვებ წყაროში და ასევე მიიღება საკვები დანამატის სახით, რათა გაზარდოს ორგანიზმში არსებული კრეატინის მარაგი.
სხეულში მოხვედრისას კრეატინი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ატფ-ის წარმოების გაზრდაში, რომელიც არის ენერგიის პირველადი წყარო სხეულის ყველა უჯრედისთვის. კრეატინის მეტი მარაგით, სხეულს უკეთ შეუძლია ATP მარაგების შევსება და მაღალ დონეზე მუშაობის გაგრძელება.
ATP-ის თანმიმდევრული მიწოდება სპორტსმენებს საშუალებას აძლევს უკეთესად ივარჯიშონ, განსაკუთრებით კი მაღალი ინტენსიური აქტივობების დროს, მაგალითად: ძალოსმიერი ვარჯიშები და სპრინტი.
გარდა ათლეტური მუშაობის ოპტიმიზაციისა, კრეატინს შეუძლია გააუმჯობესოს კოგნიტური და გონებრივი შესაძლებლობები და სასარგებლოა გარკვეული სამედიცინო პროცედურებისთვისაც კი.
არსებითად, კრეატინი მუშაობს ფიჭური ATP ენერგიის ბუნებრივ წარმოებაზე, არასტიმულატორული ენერგიის მატარებელი ერთეულის საშუალებით, რომელიც ხელს უწყობს კუნთების შეკუმშვას და ბევრ სხვა ბიოენერგეტიკულ რეაქციას.
კოფეინის მოქმედება
რაც შეეხება კოფეინს, ის არის ბუნებრივი სტიმულატორი, რომელიც გვხვდება ყავაში, ჩაიში, შოკოლადში და სხვა სასმელებსა და საკვებ დანამატებში. კოფეინი მოქმედებს ნეიროტრანსმიტერის, ადენოზინის ბლოკირებით, რომელიც ხელს უწყობს რელაქსაციას.
რელაქსაციის პროცესის მეშვეობით, კოფეინი იწყებს მუშაობას, ზრდის ადრენალინის გამომუშავებას, რის შედეგადაც უმჯობესდება სიფხიზლე, ფოკუსი და ენერგიის საერთო დონე. სწორედ ამიტომ არის კოფეინი ასე ხშირად გამოყენებადი სტიმულატორი.
კოფეინი, მეორე მხრივ, „იტაცებს“ სხეულის დაღლილობის ხელშემწყობ ნეიროქიმიურ პროცესს, რათა სანაცვლოდ ხელი შეუწყოს ამაღლებულ განწყობას, სიფხიზლეს და ყურადღებას - ამიტომ კოფეინს ზოგიერთი მკვლევარი ჩვეულებრივ განიხილავს როგორც „სასარგებლო ნარკოტიკს“, მიუხედავად იმისა, რომ ის არის ბუნებრივი ნაერთი.
აქვს თუ არა კოფეინს ჯანმრთელობის სარგებელი?
ოფიციალური კვლევები ადასტურებს, რომ კოფეინის ზომიერი მოხმარება დაკავშირებულია ჯანმრთელობის გარკვეულ სარგებელთან.
გაუმჯობესებული კოგნიტური მანიპულაციები, ხარისხიანი ვარჯიში და ენერგიის მაღალი დონე კოფეინის მოხმარების ყველაზე გავრცელებული სარგებელია.
ზოგიერთი კვლევა ვარაუდობს, რომ კოფეინის ზომიერი რაოდენობით მოხმარებამ ასევე ამცირებს გარკვეული დაავადებების რისკს, თუმცა ამ კუთხით კვლავაც მიმდინარეობს დამატებითი კვლევები.
აქვს თუ არა კოფეინს უარყოფითი ეფექტი?
მიუხედავად იმისა, რომ კოფეინს გააჩნია სასარგებლო ეფექტი, მისი ჭარბი რაოდენობით მოხმარებამ შეიძლება გამოიწვიოს უარყოფითი შედეგები.
კოფეინი ასტიმულირებს სხეულის ცენტრალურ ნერვულ სისტემას. ზოგიერთი ადამიანი უფრო მგრძნობიარეა მსგავსი ეფექტის მიმართ, ვიდრე სხვები. ასეთ ადამიანებს კოფეინის გამოყენებისას შეიძლება ჰქონდეს შფოთვა, მოუსვენრობა, ძილის გაძნელება, არტერიული წნევის მომატება და საჭმლის მომნელებელი პრობლემებიც კი.
არსებობს რისკი კრეატინისა და კოფეინის მიღებისას?
მას შემდეგ, რაც დადასტურდა, რომ კრეატინი და კოფეინი აუმჯობესებს ფიზიკურ შესაძლებლობებს, ბევრ ადამიანს აინტერესებს ამ ორის ერთად კომბინირების სარგებელი და ეფექტურობა.
ზოგიერთი კვლევა ვარაუდობს, რომ კოფეინი წინააღმდეგობაში მოდის კრეატინთან, რადგან კოფეინს შეუძლია სისხლძარღვების შეკუმშვა, რამაც შეიძლება შეამციროს საკვები ნივთიერებების მიწოდება კუნთებში ვარჯიშის დროს. თუმცა, ამის დამადასტურებელი დასაბუთებელი მტკიცებულებები არ არსებობს.
ეს მოსაზრება რომ მცდარია, ამას კიდევ ერთი რამ ადასტურებს: ბევრი სპორტსმენი შეგნებულად მოიხმარს კრეატინთან ერთდ ყავას, რადგან მას შეუძლია ენერგიის ოპტიმიზაცია და გამძლეობის ზრდა ვარჯიშის დროს.
ამიტომაც კოფეინის და კრეატინის გამოყენებას არ უნდა ჰქონდეს რაიმე უარყოფითი ურთიერთქმედება ორგანიზმში. სინამდვილეში, ეს ორი, საკმაოდ კარგად ავსებს ერთმანეთს.
უბრალოდ კრეატინი და კოფეინის ერთდოულად გამოყენებისას უნდა მიაქციოთ ყურადღება წყლის მიღებას,რათა არ მოხდეს დეჰიდრატაცია. კრეატინის მიღებისას, ორგანული ნაერთის გავლენის გამო ხდება წყლის შეკავება. ანალოგიურად, კოფეინის ეფექტმა შეიძლება კიდევ უფრო გაზარდოს დეჰიდრატაციის რისკი კრეატინთან შერწყმისას.
კრეატინის და კოფეინის უპირატესობები
კოფეინის მიღებისას, ადამიანის განწყობა და ენერგიის დონე მკვეთრად იცვლება, თუმცა დროებით.
თუმცა, კრეატინის სარგებელი უფრო და ვრცელია. მისი მოხმარებისას იზრდება კუნთოვანი მასა და გაცილებით მოკლე დროში, ეს კი ძირითადად იმიტომ, რომ კრეატინი ხელს უწყობს ATP-ის უკეთ წარმოებას და ცილის სინთეზის ხელშეწყობას.
კრეატინის აფერხებს ლაქტური მჟავის ბუფერულ დაგროვებას, რომელიც, შემდგომ გამოიხატება კუნთების ტკივილით და წვის შეგრძნებით. სინამდვილეში ეს იმიტომ ხდება, რომ ორგანიზმის ბუნებრივი ენერგიის (მაგ., კრეატინი, გლიკოგენი და ა.შ.) რეზერვები ამოწურულია.
კრეატინი და კოფეინი აძლიერებენ ენერგიის გამომუშავებას დამოუკიდებელი ბიომექანიკის საშუალებით: იმის გამო, რომ კრეატინს და კოფეინს გააჩნია ცალკეული მიდგომები ენერგიისა და გამძლეობის გასაუმჯობესებლად, მათი ეფექტები, როგორც ჩანს, სინამდვილეში „ავსებს“ ერთმანეთს.
კრეატინი და კოფეინი იძლევა როგორც მოკლევადიან, ისე გრძელვადიან სარგებელს: მაშინ, როცა კრეატინი თანდათან გროვდება კუნთოვან ქსოვილში, რაც მოითხოვს გარკვეულ დროს, კოფეინი მოქმედებს მყისიერად, რაც ამ კომბინაციას სრულფასოვანს და პრაქტიკულს ხდის.
კრეატინი და კოფეინი ხელს უწყობს სხეულის უჯრედული შემადგენლობის გაუმჯობესებას: მაშინ, როდესაც კრეატინი შესანიშნავია კუნთოვანი მასის მატებისთვის, კოფეინი უზრუნველყოფს ცხიმისწვის თერმოგენულ სარგებელს ვარჯიშის დროს.